Formula 1 tutkunları 1980’lerden beri yarışları takip ediyorsa aslında ne demek istediğimizi hatırlıyor olabilirler. 1981 Indy 500’de 58. turda pite giren Rick Mears, yakıt ikmali sırasında motorla temas eden metanol yangını ile canlı canlı yanmıştı.
İşin tuhaf kısmı ise metanolün gün ışığında görünmüyor olmasıydı. Birçok kişinin yangını fark edince kaçışması Mears’ın 35 saniye boyunca çırpınarak yanmasına sebep oldu.
Rick Mears’ın o gün yaşadıkları film sahnesi gibi olsa da ölümle burun buruna geldiği apaçık. Peki alevi görünmeyen metanol, yarış arabalarında neden tercih ediliyor?
Nefes alamayan Mears, yangın söndürücüsünü bırakıp uzaklaşan itfaiyeciyi çaresizce izledi.
Rick Mears, 58. turunda pite girdi ve yakıt ikmali yapılmaya çalışırken hortum araca girmeden önce metanol fışkırtmaya başladı. Hem Mears’ın hem de tamircilerin üzerine gelen yakıt, motorla temas edince de ateşlendi ve yanmaya başladı.
Yüzünün yandığını anlayan Mars, nefes alamıyordu ve kaskını çıkarmaya çalışarak pit duvarına koştu. Çaresizce ve çılgınca kollarını sallayan Mears’ı gören herkes, hızla elindeki yangın tüplerini fırlatıp kaçmaya başladı.
Yangın söndürücüyü kendine doğru tutan Mears’ın yardımına ise babası Bill Mears koştu. Rick’in karısını güvenli bir yere alan baba, yangın söndürücüyü Mears’in üzerine sıktı. Bu sırada hem tamirciler hem de Mears’ın arabasındaki yangın söndürülmüştü.
Mears: Kaçan hiç kimse suçlu değil.
Yangın söndürüldükten sonra yaralanan pit ekibi ile hastaneye kaldırılan Rick Mears, üçüncü derece yanıkları için estetik operasyon oldu. Hâlâ daha yüzünde kazanın izlerini taşıyan Mears, o anları şöyle anlatıyor: “Yanmaz elbise giymemiş gönüllü itfaiyecinin yerinde ben olsam, ben de kaçardım. Adam oradaydı ve sadece yarışa bedava bilet veren bir öğle yemeği kutusu anlaşması yapmıştı. Suçlu o değil.”
Tehlikeyi azaltmak için bir dizi değişikliler yapıldı.
Hem Mears’ın başına gelenler hem de bu olaydan sonra Michigan’da daha ciddi bir tehlike oluşturan yangından sonra yarış yetkilileri bazı değişiklikler yapmaya karar verdi.
Yakıt ikmali ekipmanlarında ve prosedürlerinde bazı düzenlemeler gerçekleşti. Bunun yanı sıra yakıt hortumunun sadece araca bağlanması ile açılacağı bir emniyet valfi tasarlandı. Ayrıca sadece mekanik değil eğitimsel değişikliklere de gidildi.
Metanol neden yarış arabalarında kullanılır?
1964’te düzenlenen Indianapolis 500 yarışında yedi arabanın karıştığı kazada iki sürücü hayatını kaybetti. O dönemde araçlarda benzin kullanılıyordu. Benzinin yanması sonucu siyah dumanın ortaya çıkışı ise karşıdan gelen araçların görüşünü tamamıyla kapadı ve çarpışma daha da tehlikeli oldu.
O günden sonra Indy Car yarışlarında metanol yakıt kullanımı zorunlu hale geldi. Bunun metanolün alevlerinin renksiz ve dumansız olması başlıca sebepler arasında olsa da yarış arabalarında özellikle tercih edilmesinin başka nedenleri de var.
Metanolün yüksek sıkıştırmada çalışabilme avantajı bulunur.
Benzinden daha temiz yanan, daha az yanıcı olan metanol, daha soğuk yanar. Ayrıca normal benzine göre daha az enerjiye sahiptir. Bu da yakıt tüketiminin yarısını aldığı anlamına gelir.
Yarış arabası motorları da buna göre tasarlanır. Amaç, hava-yakıt oranını ayarlamak ve daha az enerji yoğunluğu bulunan metanolden daha fazla güç elde etmek.
Bir diğer tercih edilme sebebi ise motorun içindeki ısıyı koruması. Turboşarj ve süperşarj gibi endüksiyonlu uygulamalarda metanol ısıyı o kadar fazla emer ki, çoğunlukla soğutucuya ihtiyaç duyulmaz.
Metanol her ne kadar yangını ile görünmez olup tehlike yaratsa da su, kuru toz veya karbondioksit ile söndürülebilir. Bu da yangın tüpü olmasa bile yangının söndürüleceği anlamına gelir.
