İlk bakışta kulağa oldukça garip gelse de topuklu ayakkabıların ortaya çıkışı, tamamıyla erkeklere yönelikti ancak zaman içinde kadın ve erkek modası bir hayli değişime uğradı ve erkekler için bu kullanım tarihe karıştı. Peki neden?
Topuklu ayakkabılar aslında kadınlar özelinde bugünün kullanım şeklinin aksine, geçmişte çok farklı amaçlar için giyilirdi ve adeta erkeklerin hayatını kolaylaştırır bir işleve sahipti.
Bu yüksek ayakkabıların ortaya çıktığı günden bu güne bir zaman yolculuğu yapalım ve neden şimdi erkeklerden ziyade kadınların gözdesi haline gelmiş buna bakalım.
Bugünün topuklu ayakkabıları, aslında yüksek topukta adeta bir akım yaratan Fransız kraliyetinden doğmuştu.
Özellikle Fransa Kralı XIV. Louis’den esinlenilerek ortaya çıkan bu fikir, yalnızca saray üyelerinin topuklu ayakkabı giyebilmesine olanak sağlayan bir yasa haline geldi. Böylelikle 17. yüzyıl sosyete çevresi, kraldan yana olup ayrıcalıklı olanların ayırt ediciliğini bir bakıma topuklu ayakkabıyla simgeleştirdi.
Ayrıca topuklu ayakkabılar 2000 yıl öncesine dek, hem kadınlar hem de erkekler tarafından farklı amaçlar için kullanıldı. O zamanlar Türk kadınları, üst kısmı basit bir deri bant detayına sahip tahta takunyalar giyerdi. Bu takunyalar, topuklu ayakkabıların bir bakıma habercisi niteliğindeydi.
Antik Yunan ve Roma’da da durum farksızdı.
O dönemlerde erkeklerin yanında kadınlar da “kothorni” ya da “buskins” ismi verilen yükseltilmiş sandaletler giyerdi ve bu ayakkabılar, yine sosyal sınıfı ayırt etmek için kullanılırdı. Bir diğer yandan fuhuşun yasal olduğu Antik Roma’da kadınlar, yüksek topuklular giyerek kendilerini ayırt edici kılmayı hedeflerdi.
Antik Mısır’a bakıldığında ise alt sınıftan insanların gündelik hayatlarında büyük oranda çıplak ayakla oldukları görülür fakat MÖ 3500’ü işaret eden tasvirlerde, soyluların topuklu ayakkabı giydikleriyle karşılaşılır. Bu yüksek ayakkabılar da yalnızca tören ve özel günlerde tercih edilir.
Antik Mısır’daki kasapların da yüksek topuklu ayakkabılar giydiğini söylesek?
Kasaplar için bu kullanımın amacı sınıf göstergesi ya da özel günler için değil, kendilerince oluşturdukları pratik bir nedenden dolayıydı. Mısırlı kasaplar katledilen hayvan kanlarının üzerinde yürürken, bu kanların ayaklarına değmesini istememiş ve bu tarz bir yönteme başvurmuştu.
Bu ayakkabılar 16. yüzyılın Pers ordusuna baktığımızda da yine bambaşka bir amaca hizmet etmesi için kullanıldı. Pers askerleri üzengileriyle ayağa kalktıklarında, dengede kalabilmek için ayakkabılarının topuk kısmından yararlanırdı ve bu da ok ve yaylarının hedefe nokta atışı yapmasında bir hayli etkiliydi. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu’nu yenmesi için gönderilen süvarilerin ayaklarında bile bu yüksek ayakkabılar vardı.
17. yüzyıl Avrupası’nda da yüksek ayakkabı kullanımı oldukça yaygınlaşmıştı.
Bu sebeple ayakkabı üreticileri, esasen günlük kullanım için tasarlanmayan bu topuklu ayakkabıları yeniden elden geçirdi ve daha gündelik hale getirmeye çalıştı. Egzotik Pers tarzı, gittikçe Avrupa’ya yaklaşıyor, zengin aristokrat erkekler de daha savaşçı ve erkeksi gözükmek için bu ayakkabıları tercih ediyordu.
Zaman içinde topukların yüksekliği abartıldı, pahalı kırmızı boyalar ön plana çıktı ve yüksek topuklu ayakkabılar, artık erkek modasının zirvesi haline geldi. Bu sırada kadınlar da 17. yüzyılın ortalarına doğru, daha güçlü ve uzun görünme hevesiyle erkekleri taklit etmeye başladı.
Hatta Catherine de Medici, topuklu ayakkabı giydiği bilinen ilk kadındı ve aslında onun da tek amacı, 150 cm olan boyunu düğününde daha uzun göstermekti.
Peki erkekler ne oldu da topuklu ayakkabı giymeyi bıraktı ve bu stil, kadınların vazgeçilmezi haline geldi?
Aydınlanma Çağı’nın başlamasıyla birlikte toplum, rasyonel olanın peşinden gitmeye ve ayrıcalıkları simgeleyen düşünceleri terk etmeye başladı. Erkekler gösterişi geri planda bıraktı ve bunun yerine daha pratik ve işlevsel olmayı tercih etti.
Böylece 19. yüzyılda, gelecek yüzyılları da etkileyecek tarihi bir dönüşüm yaşandı. Topuklu ayakkabılar ve renkli kumaşlar gibi sınıf eşitsizliklerine yol açan tarzın sonu gelmiş; siyah ağırlıklı, klasik ve gösterişsiz kıyafetler tercih edilmeye başlamıştı.
Kadınlar için ise bu pratik modaya geçiş, erkeklerde olduğu kadar ön plana çıkmadı ve yüksek topuklu ayakkabılar, onlar için vazgeçilmez kalmaya devam etti. Çünkü kadınlar bu görünümle daha estetik görünüyor, boyunu uzun gösteriyor ve eteklerinin kirlenmesinin önüne geçiyor.
