Biraz geçmiş biraz günümüz: Elektrikli otomobiller ile birlikte stepne tarihe karışıyor

Konunun detaylarına dalmadan önce biraz geçmişe yolculuk edelim. Otomobillerle yapılan yolculuğunun ilk günlerinde yani 1900’lerde, ilkel yollar başıboş at nalı çivileriyle doluydu. Bu dönemlerde patlak lastik sorunları çok yaygındı ve dolayısıyla birçok sürücünin tekerleği arabadan çıkarması, lastiği sökmesi, iç lastiğe yama yapması, lastiği yeniden takması, lastiği şişirmesi ve tekerleği yeniden takması gerekiyordu.Bu zaman alıcı süreci hafifletmek için Walter ve Tom Davies, 1904 yılında yedek lastiği icat etti. O dönemde otomobiller stepnesiz üretiliyordu. Tekerlek o kadar başarılı oldu ki kardeşler kendi şirketleri Stepney Spare Motor Wheel Limited’i (adını Stepney Caddesi’nde bulunan atölyelerinin bulunduğu yerden almıştır) kurarak tekerleği İngiltere, Avrupa, Britanya İmparatorluğu ve sömürgelerinde pazarlamaya başladılar. Şişirilmiş yedek tekerlek ve lastik tertibatına sahip ilk araç ise Thomas B. Jeffery Company tarafından üretilen Rambler’lardı. Önceden monte edilmiş yedek lastik ve jant kombinasyonu sürücüler arasında o kadar popüler oldu ki, bir dönem sürücüler araçlarında çift yedek lastik daha doğrusu tekerlek taşımaya başladı… Şimdiye kadar.

Stepneye elveda

Honda tarafından şikayetçi bir müşterisine gönderilen e-posta da “aracın kaza yapması halinde yedek lastiğin elektrik bataryasına zarar verebileceği ve bunun da bataryada arızaya yol açabileceği” ifade edildi. Bu, zorlama bir açıklama olsa da otomobil tasarım uzmanları otomobil üreticilerinin yedek lastikten uzaklaşma nedeninin son derece basit olduğunu söylüyor: Çok büyük ve ağırlar ayrıca insanlar artık onlara gerçekten ihtiyaç duymuyor.

Otomobil üreticileri bir süredir sedan ve küçük SUV modellerinde tam boy yedek lastiğe yer vermiyor. Consumer Reports, 2018’de, son beş yılda test ettiği araçların yüzde 60’ının küçük boyutlu geçici lastiklerle geldiğini ve sadece yüzde 10’unun tam boyutlu yedek lastiklerle geldiğini söylüyor. Öte yandan en çok satan elektrikli sedan ve SUV modelleri – Tesla, Chevy Bolt, Volkswagen ID.4, Ford Mustang Mach-E, Hyundai Ioniq 5, BMW i4 ve Mercedes EQS – yüksek fiyat etiketlerine sahip olsalar bile hiçbir yedek lastiğe sahip değiller.

Elbette bunun ana nedeni insanların sihirli bir şekilde lastik patlatmayı bırakması değil. Mevut raporlara göre dünya çapında her yıl yaklaşık 200 milyon lastiğin patladığı tahmin ediliyor. Tasarımcılar, yedek lastik için yer bulmanın benzinden başka bir şeyle çalışan bir otomobil için özellikle daha zor olduğunu söylüyor. Elektrikli otomobillerde menzili artırmak için bataryaların ve elektrik sistemleri kontrol ünitelerinin yedek lastiklerin bulunduğu geleneksel yerlere, yani bagaj tabanının altına girmesi gerekiyor. Hem batarya sistemi hem de içten yanmalı motor için yer gerektiren hibritler için alan sıkıntısının daha kötü olduğu söyleniyor.

Ek olarak bir de ağırlık boyutu var. Ekstra 20 kilogramlık bir ağırlık bile menzil üzerinde az da olsa etkiye sahip. Ancak maliyet kaleminin etkisi ağırlıktan daha önemli. Bir elektrikli aracın lastikleri, aynı boyuttaki yakıtla çalışan bir aracın lastiklerinden daha pahalı olduğu biliniyor. Bunun nedeni, elektrikli araçların yakıtla çalışan benzerlerinden daha ağır olma eğiliminde olmaları ve bu nedenle daha sağlam lastiklere ihtiyaç duymalarıdır. Ve nispeten bu araçlar sessiz motorları yüzünden çok fazla yol gürültüsü üretmeyen lastiklere ihtiyaç duyarlar. Tüm bunlar maliyetleri şişiriyor. Aktarılanlara göre tam boyutlu bir yedek lastik, araca bağlı olarak üreticiye 100 ila 300 dolara mal olduğu tahmin ediliyor.

Lastik patlarsa ne olacak?

Uzmanlar lastiklerin eskiye göre çok daha iyi ve dayanıklı olduğunu söylüyor. Artık çoğu modern araçta bulunan lastik basınç göstergesi henüz patlamamış ancak riskli lastiği sürücüye gösterebiliyor. Ek olarak yedeği olmayan birçok otomobil, havası inmiş bir lastiği yamamak ve yeniden şişirmek için kitlerle birlikte geliyor. Öte yandan bazı otomobil üreticileri endinden contalı ya da run-flat lastikler (patladıktan sonra sürmeye devam edebileceğiniz lastikler) kullanıyorlar.

Sonuç olarak yavaş yavaş stepne tarihin tozlu raflarına doğru yolculuğa çıkıyor. Sürücüler ise lastikleri patladığında araçtaki patlat lastik kitlerini kullanmak veya çekici çağırmak zorunda kalacak. Her yerde olmasa da bazı üreticiler ücretsiz yol yardımı (Tesla gibi) veya ücretli yol yardımı (General Motors gibi) hizmetleri sunmaya başladılar.

Kaynak:https://www.latimes.com/business/story/2023-08-18/your-new-electric-car-probably-wont-have-a-spare-tire-heres-why