Oldukça sert koşullarda karşımıza çıkan Kahramanmaraş depremi, beraberinde sadece yıkımı değil, soğuktan kaynaklı hipotermi ve donma durumunu da getirdi. Bunlara karşı ‘bilinçsizce’ yapılan ilk yardımlar ise durumu olduğundan daha kötü hâle sürükleyebilir.
Kahramanmaraş ilimizde sabaha karşı 04.17’de gerçekleşen 7.7’lik deprem, artçılar ve ardından saat 13.24’te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem sonrası tarihimizin en büyük acılarından birini yaşıyoruz. Bu sırada yardımlar ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmaya çalışılırken gerek halk gerekse de yetkililer sahada çalışmalarını sürdürüyor.
Bu sırada bölgedekiler, kış şartları sebebiyle hipotermi gibi tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Kimileri de evlerin çökme riski olduğundan, soğuktan da korunabilmek için arabalarda kalıyor. Bunlara ek olarak ilk yardım konusundaki bilgi eksikliği de farklı sorunları tetikleyebilecek nitelikte. Peki bu konularda ne yapmak gerek?
- Hipotermi karşısında ne yapmak gerek?Hipotermi belirtileri
- Asla bunları yapmayın
- Yapmanız gerekenler
- Donma durumunda yapmanız gerekenler:Donma belirtileri
- Asla bunları yapmayın
- Yapmanız gerekenler
- Tüm bunların haricinde 112’ye haber vermeyi unutmayın.
Öncelikle hipotermi karşısında ne yapmak gerek?
Hipotermi geçirildiğinin belirtileri:
- İlk olarak şiddetli titreme, daha düşük sıcaklıklarda ise bilincin yerinde olmaması
- Konuşmada zorlanma, mırıldanma
- Beden üstünde veya dudaklarda mavileşme
- Yavaş nefes alıp verme
- Bitkinlik, uyuşukluk
- Zayıf nabız
- 35 santigrat derecenin altında beden sıcaklığı
Söz konusu belirtilerin yavaş gelişmesi, hipoterminin o an farkına varılamamasına sebep olabilir.
Sakın…
- Sıcak su, duş ve benzeri araçlarla,
- Bedeni sertçe ve hızlıca ovalama yoluyla,
- Alkol ve sigara gibi ürünlerle bedeni ısıtmaya çalışmayın.
Hızlı ve tetikleyici hareketlerle oluşan ani sıcaklık değişimi, kalpte ritim düzensizliklerine yol açabilir. Bu da yardım etmek isterken durumu daha da kötüleştirmenize sebep olabilir.
Onun yerine bunları uygulamaya çalışın:
- Öncelikle soğuğa karşı korunduğunuzdan emin olmanız gerek. Bunun için yaralı/hasta kişiyi kapalı bir mekâna ‘nazikçe’ taşıyabilirsiniz.
- Soğukla temasınız kesildiğinde yaralının/hastanın üzerinden ıslak kıyafetleri çıkarın ve kuru battaniye veya ceket gibi kıyafetlerle değiştirin.
Eğer kapalı bir yere taşımak mümkün değilse:
- Yaralının/hastanın baş ve boyun bölgelerini rüzgâra karşı koruyun. Aynı zamanda soğuk zeminle olan temasını da kesin.
Söz konusu kişiyi ısıtmak için:
- Ani sıcaklık değişimine sebep olabilecek yöntemlerden kaçınmanız gerek. Bu sebeple kuru ve ılık kompresler yapın. Boyun, göğüs ve kasık bölgelerine odaklanın.
- Küçük yudumlar hâlinde sıcak olmayan, ılık çorba gibi alkol içermeyen içecekler içirebilirsiniz. Tüm süreç boyunca kişinin uyumamasını sağlayın.
- Sağlık ekipleri yerinize ulaşmasını bekleyin. İlk yardım hayat kurtarsa da hipotermi, hastanede tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Donma durumunda yapmanız gerekenlere de değinelim:
 |
| Bazıları İçin Hassas Olabilecek Görsel |
Donma durumunu nasıl anlayabilirsiniz?
- Doku hareketinin yavaşladığı noktada moru andıran renkler
- El, ayak ve burun gibi önce donan bölgelerde kızarıklık ve ağrı
- Bu kızarıklıkların bir sonraki adımında ise o bölgede hissizlik meydana geliyor
- Tüm bunların öncesinde karıncalanmayı andıran bir durum deneyimlenebilir
- Durum ilerledikçe beyazla başlayan deri rengi, etkilenen bölgelerde kırmızıdan mavi/mora doğru ilerler.
Hipotermide olduğu gibi burada da kesinlikle yapmamanız gerekenler var:
- Sıcak su, duş ve benzeri araçlarla,
- Bedeni sertçe ve hızlıca ovalama yoluyla,
- Alkol ve sigara gibi ürünlerle bedeni ısıtmaya çalışmayın
Yapmanız gerekenler hipotermidekilere oldukça benzer. Ama ek olanlar da var:
- Öncelikle enfeksiyon riskine karşı ellerinizin temiz olduğundan emin olun.
- Bunun ardından ısıtma işlemini en az 30 dakika kadar sürdürün.
- Donmadan etkilenen bölge tekrar hissedilebilir ve kolayca hareket ettirilebilir hâle geldiğinde durun.
- Donmuş alanların tamamı çözüldüğünde, el ve ayak parmaklarını ayrı ayrı olacak şekilde bandajlarla ‘nazikçe’ sarın.
- Donmadan etkilenen kısımların üzerine, yaralı tarafından baskı yapılmamasını sağlayın.
- Donan kısımlarda kan akışı dönmeye başladığında ağrılar görülebilir. Bunun için varsa yaralıya ağrı kesici verebilirsiniz.
Tüm bunların haricinde 112’ye haber vermeyi unutmayın.
Yaptığınız doğru müdahale ile hayat kurtarabilirsiniz. Fakat bu iki durumun da hastanede sağlık ekipleri tarafından tedavi edilmesi gerekecektir. Bu yüzden en kısa sürede yetkililere haber verip yaralıyı stabil durumda tutmaya çalışın.
Kaynaklar: Ulusal Sağlık Sistemi, Ulusal Sağlık Sistemi (Hipotermi), Prof. Dr. Serkan Şener, WebMD, BritishRedCross, T.C. Sağlık Bakanlığı
