Bilim insanları Doğu Antarktika’daki Allan Hills’te şimdiye kadar delinmiş en eski, doğrudan tarihlendirilmiş buz çekirdeklerini buldu. Bu 6 milyon yıllık örnekler, Pliyosen döneminde gezegenin nasıl 12 derece soğuduğuna dair şaşırtıcı kanıtlar sunuyor.
Antarktika, sadece penguenlerin yaşam alanı ve kutup kaşiflerinin son hedefi değil; aynı zamanda gezegenimizin milyonlarca yıllık iklim tarihine dair kanıtları bir “zaman makinesi” gibi buzun derinliklerinde saklayan dev bir doğal laboratuvar. Son zamanlarda yapılan bir keşif, bu “zaman makinesini” şimdiye kadarki en eski dönemine kadar geri götürdü.
Araştırma merkezi COLDEX ile çalışan bilim insanları, Antarktika’da şimdiye kadar delinmiş ve doğrudan tarihlendirilmiş en eski buz çekirdeklerini toplamayı başardı. Bu örneklerin yaşının tam 6 milyon yıl olduğu tespit edildi.
Woods Hole Oşinografi Enstitüsü’nden Sarah Shackleton ve Princeton Üniversitesi’nden John Higgins liderliğindeki ekip, bu olağanüstü örneği Doğu Antarktika’daki Allan Hills’ten (Allan Tepeleri) çıkardı. Araştırmacılar, bölgenin topografyasının antik buzu yüzeye yaklaştırması nedeniyle burada 3 milyon yıla kadar eski buz bulmayı beklerken, elde ettikleri örnek beklentilerinin çok üzerine ulaştı.
COLDEX Direktörü ve Oregon Eyalet Üniversitesi’nden paleoklimatolog Ed Brook, bu durumu “iklim anlık görüntüsü” adını verdikleri bir kütüphane oluşturmaya benzetti. Brook, elde edilen verilerin daha önce bildirilen buz çekirdeği verilerinden yaklaşık altı kat daha eski olduğunu ve Antarktika’nın iç kesimlerinden alınan daha genç kayıtları tamamlayacağını belirtti.
Pliyosen dönemine ait soğuma kanıtları
Bilim insanları, buzun içinde donmuş hava kabarcıklarını kullanarak örneğin yaşını belirlemek için bir argon izotopu ölçümü gerçekleştirdiler. Bu sayede, örneklerin 6 milyon yıllık geçmişi temsil ettiği kesinleşti.
Ardından, buzun içindeki oksijen izotoplarını inceleyen ekip, gezegenin bugün olduğundan daha sıcak ve deniz seviyelerinin daha yüksek olduğu Pliyosen dönemine ait uzun süreli bir soğuma dönemini keşfetti. Araştırmacılar, bu dönemde Dünya’nın sıcaklığının yaklaşık 12 santigrat derece kadar soğuduğunu buldu.
Ekip, bu tarihi örnekleri küresel iklim değişikliği perspektifinden incelemeye devam edecek. Buzun içinde hapsolmuş atmosferdeki sera gazları ve okyanus ısısı seviyelerini analiz ederek, antik iklimi yeniden yapılandırmayı hedefliyorlar.
Ayrıca, araştırmacılar Allan Hills’e geri dönerek daha kapsamlı bir çalışma başlatmayı planlıyor. Ed Brook, “Allan Hills’de keşfettiğimiz olağanüstü eski buzlar göz önüne alındığında, kayıtları daha da ileriye taşımak için bu bölgeye yönelik kapsamlı ve uzun vadeli yeni bir çalışma tasarladık ve bunu 2026 ile 2031 yılları arasında gerçekleştirmeyi umuyoruz” dedi.
Ekibin bu araştırması 28 Ekim 2025’te Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlandı.
