Kenya, M-Pesa ismi verilen sistemiyle tüm dünyaya yıllar öncesinden finansal teknoloji dersi vermeyi başarmıştı. Peki bu teknoloji ne? Nasıl devrim yarattı?
Bugün mobil ödeme dendiğinde akla hemen NFC’ler, QR kodlar gibi sistemler geliyor. Ancak dünyanın finansal teknoloji tarihindeki en büyük devrimlerinden biri, Silikon Vadisi’nde değil uzun yıllar önce Kenya’nın tozlu yollarında, tuşlu telefonlar üzerinden başladı. Batı dünyası hala nakit parayla boğuşurken veya karmaşık bankacılık sistemlerini çözmeye çalışırken, Kenya halkı “M-Pesa” sayesinde dünyaya finansal teknoloji dersi vermeyi başardı.
Bu içeriğimizde sizi bir yolculuğa çıkaracak ve Kenya’nın tarihe geçmeyi başaran “M-Pesa” isimli sisteminin detaylarına bakacağız. Bu sistem tam olarak nedir? Nasıl dünyaya finansal teknoloji dersi vermeyi başardı? Gelin detaylara birlikte göz atalım.
M-Pesa sistemi nasıl doğdu?
Kenya’nın en büyük telekom operatörü Safaricom tarafından başlatılan M-Pesa projesi, bankacılık sistemine erişimi olmayan milyonlarca insanı ekonomiye dahil ederek eşi benzeri görülmemiş bir başarı hikayesine dönüşmüştü. Bu sistem; internet bağlantısına, akıllı telefona veya bir banka hesabına ihtiyaç duymamasıyla dikkat çekiyordu.
M-Pesa’nın doğuş hikayesi, teknolojik bir hevesten ziyade bir zorunluluğa dayanıyor. 2000’lerin başında Kenya’da yetişkin nüfusun çok büyük bir bölümü bankasız konumdaydı. Banka şubeleri sadece büyük şehirlerdeydi, hesap işletim ücretleri yüksekti. İnsanlar paralarını yastık altında saklıyorlardı.
Tam bu noktada Safaricom, aslında bir mikro-finans ödemesi için tasarlanan altyapının, insanlar tarafından birbirine kontör ve para göndermek için kullanıldığını fark etti. Kenya halkının banka hesabı yoktu ama hemen hemen herkesin cebinde basit bir telefonu vardı. İşte telefon numarasını hesap numarasına dönüştürme fikriyle “M-Pesa” projesinin temelleri atıldı, SIM kartlar güvenli birer dijital cüzdana dönüştürüldü. Böylece banka kullanmayan insanlar kısa sürede finansal bir sistemin parçası hâline gelebildi.
Nasıl çalışıyor?
M-Pesa’nın başarısının altındaki en büyük sır, çok basit olması diyebiliriz. Bu sistemi kullanmak için son model bir telefona ihtiyaç yok. Eski nesil, tuşlu bir telefon ve basit bir GSM sinyali bile yeterli. Sistem tamamen SMS ve USSD kodları üzerinden çalışıyor.
Kullanıcılar, ülkenin dört bir yanına dağılmış olan binlerce M-Pesa şubelerine giderek nakit paralarını veriyor, şubeler de parayı anında kullanıcının telefon hattına dijital bakiye olarak yüklüyor. Böylece o para bir SMS kadar hızlı hareket edebilir duruma geliyor. Göndermek istenilen insanın numarası ve miktar tuşlanıyor, saniyeler içinde para karşı tarafa ulaşıyor.
Tam bir ekosisteme dönüştü
Başlangıçta uzaktaki insanlara para gönderme gibi basit bir amaçla başlayan M-Pesa sistemi, kısa sürede dev bir ekosisteme dönüşmeyi başardı. Şu anda dünyanın dört bir yanından birçok farklı ülkede kullanılan bir sistem. Bugün insanlar, M-Pesa üzerinden sadece para transferi yapmıyor; elektrik ve su faturalarını ödüyor, market alışverişini yapıyor, taksi ücretini ödüyor, hatta maaşlarını bile bu sistem üzerinden alıyorlar.
Sonuç olarak M-Pesa’nın hikâyesi, tüm dünyaya çok net bir mesaj verdiğini söyleyebiliriz Gerçek inovasyon, her zaman en son teknolojiyi kullanmak değil, onun yerine var olan teknolojiyi insanların sorunlarını çözebilecek en verimli şekilde kullanmak olabilir.
