Günümüzde dört bir yanımızı çepeçevre saran yapay zekâyı konu alan en iyi belgeselleri sizler için bir araya getirdik.
Yapay zekâ son yıllarda hayatımızın her alanına sızarak teknoloji dünyasının en sıcak konularından biri hâline geldi. Akıllı telefonlarımızdaki asistanlardan, izlediğimiz filmleri öneren algoritmalara kadar her yerdeler. Peki bu teknoloji tam olarak nedir, nasıl çalışır ve gelecekte bizi neler bekliyor? Bu soruların cevapları, sadece mühendislerin veya bilim insanlarının değil, hepimizin merak ettiği konular arasında.
Bu karmaşık ve büyüleyici dünyayı daha yakından tanımak, hem sunduğu fırsatları hem de olası riskleri anlamak için belgeseller harika bir başlangıç noktası. Sinemanın gücünü kullanarak yapay zekânın perde arkasını, gelişimini ve insanlık üzerindeki etkilerini anlatan birbirinden başarılı yapımlar mevcut.
Zekâ oyunlarının ötesinde: AlphaGo
Google’ın yapay zekâ şirketi DeepMind tarafından geliştirilen AlphaGo programının, dünyanın en zor strateji oyunlarından biri olan Go’da dünya şampiyonu Lee Sedol’a karşı verdiği mücadeleyi anlatan bu belgesel, nefes kesici bir zekâ savaşına tanıklık etmemizi sağlıyor. Sadece bir oyunun değil, aynı zamanda insan zekâsının ve yapay zekânın sınırlarının test edildiği bu tarihi anları izlerken, makine öğrenmesinin ne kadar ileri gidebileceğine dair derin sorular sormaktan kendinizi alamayacaksınız.
- Oyuncular: Lee Sedol, Demis Hassabis, David Silver, Fan Hui
- Yayınlanma Tarihi: 29 Eylül 2017
Bu Bilgisayara Güvenir misin? (Do You Trust This Computer?)
Yapay zekânın hayatımıza getirdiği kolaylıkların yanı sıra potansiyel tehlikelerine de odaklanan bu düşündürücü belgesel, adıyla bile izleyiciyi sorgulamaya itiyor. Elon Musk ve Ray Kurzweil gibi teknoloji dünyasının önde gelen isimleriyle yapılan röportajlar, otonom silahlardan veri gizliliğine, iş gücünün geleceğinden “süper zekâ” kavramına kadar birçok kritik konuyu masaya yatırıyor. Yapay zekânın kontrolümüzden çıkıp çıkmayacağı sorusunu merkezine alan yapım, geleceğe dair hem bir uyarı niteliği taşıyor hem de bir an önce bu konuda bilinçlenmemiz gerektiğini vurguluyor.
- Oyuncular: Elon Musk, Ray Kurzweil, Jonathan Nolan, Michio Kaku
- Yayınlanma Tarihi: 5 Nisan 2018
Algoritmaların esiri: Sosyal İkilem (The Social Dilemma)
Her ne kadar doğrudan bir yapay zekâ belgeseli olmasa da “Sosyal İkilem”, sosyal medya platformlarının arkasındaki yapay zekâ güdümlü algoritmaların hayatlarımızı nasıl şekillendirdiğini çarpıcı bir şekilde gözler önüne seriyor. Facebook, Google, Twitter gibi dev şirketlerin eski çalışanlarının itiraflarıyla dolu olan belgesel, bu platformların bizi ekrana bağlamak, verilerimizi toplamak ve davranışlarımızı manipüle etmek için yapay zekâyı nasıl kullandığını anlatıyor. İzledikten sonra sosyal medya hesaplarınıza ve telefonunuza bir daha asla aynı gözle bakamayacaksınız.
- Oyuncular: Tristan Harris, Aza Raskin, Jeff Seibert, Shoshana Zuboff
- Yayınlanma Tarihi: 9 Eylül 2020
Kodlanmış Ön Yargı (Coded Bias)
MIT Media Lab araştırmacısı Joy Buolamwini’nin, yüz tanıma teknolojilerinin siyahi bireylerin ve kadınların yüzlerini doğru bir şekilde tanıyamadığını keşfetmesiyle başlayan bu etkileyici belgesel, yapay zekâ algoritmalarındaki şok edici ön yargıları ve ayrımcılığı ortaya çıkarıyor. Belgesel, teknoloji dünyasındaki çeşitlilik eksikliğinin, geliştirdiğimiz sistemlere nasıl yansıdığını ve bunun toplumsal sonuçlarını sorguluyor. “Kodlanmış Ön Yargı,” adalet, eşitlik ve teknolojinin geleceği hakkında acil bir tartışma başlatıyor.
- Oyuncular: Joy Buolamwini, Meredith Broussard, Cathy O’Neil, Timnit Gebru
- Yayınlanma Tarihi: 11 Kasım 2020
İnsanın kopyası: The Age of A.I. (Yapay Zekâ Çağı)
Iron Man’in ta kendisi Robert Downey Jr.’ın sunumuyla, yapay zekânın günümüz dünyasını nasıl değiştirdiğini gözler önüne seren bu 8 bölümlük YouTube Originals serisi, adeta bir teknoloji şöleni sunuyor. Her bölümde sağlık, sanat, uzay araştırmaları gibi farklı bir alana odaklanılıyor ve yapay zekânın bu alanlarda yarattığı devrimler, ilham verici insan hikayeleriyle birlikte anlatılıyor. Karmaşık konuları herkesin anlayabileceği bir dille sunan seri, geleceğin aslında ne kadar yakın olduğunu gösteriyor.
- Oyuncular: Robert Downey Jr.
- Yayınlanma Tarihi: 18 Aralık 2019
Geleceği gören adam: Transcendent Man
Yapay zekâ ve fütürizm denince akla gelen ilk isimlerden biri olan mucit ve yazar Ray Kurzweil’in hayatına ve “tekillik” (singularity) teorisine odaklanan bu belgesel, insanlığın geleceğine dair radikal bir bakış açısı sunuyor. Kurzweil’e göre teknoloji o kadar hızlı ilerliyor ki, yakın bir gelecekte insanlar ve makineler birleşerek ölümsüzlüğe ulaşacak. Onun bu cüretkâr ve kimileri için ütopik, kimileri için ise korkutucu olan fikirlerini kendi ağzından dinlemek, teknolojinin bizi nereye götürdüğünü sorgulamak için eşsiz bir fırsat.
- Oyuncular: Ray Kurzweil, William Shatner, Stevie Wonder, Colin Powell
- Yayınlanma Tarihi: 23 Mart 2011
Bir makine gibi düşünmek: Lo and Behold, Reveries of the Connected World
Usta yönetmen Werner Herzog’un gözünden internetin, robotik biliminin ve yapay zekânın doğuşundan bugününe ve geleceğine şiirsel bir yolculuğa çıkıyoruz. Belgesel, teknolojinin öncülerinden, siber saldırı mağdurlarına kadar pek çok farklı kişiyle yapılan röportajlarla, dijital dünyanın insanlık üzerindeki derin felsefi ve kültürel etkilerini sorguluyor. Herzog’un kendine has anlatımıyla teknoloji, sadece bir araç olmaktan çıkıp modern hayatın merkezindeki bir gizeme dönüşüyor.
- Oyuncular: Elon Musk, Sebastian Thrun, Bob Kahn, Kevin Mitnick
- Yayınlanma Tarihi: 19 Ağustos 2016
Sosyal ve politik kontrol: iHuman
Norveç yapımı bu belgesel, yapay zekânın sosyal ve politik kontrol potansiyeline karanlık bir bakış atıyor. Alanında uzman isimlerle yapılan söyleşiler aracılığıyla, devletlerin ve dev şirketlerin yapay zekâyı gözetim, propaganda ve sosyal mühendislik için nasıl kullanabileceğini inceliyor. Özellikle veri toplama ve mahremiyet konularına getirdiği eleştirel yaklaşımla “iHuman”, teknolojinin sunduğu kolaylıkların bedelinin ne olabileceğini sorgulatan, rahatsız edici ama bir o kadar da önemli bir yapım.
- Oyuncular: Ilya Sutskever, Jürgen Schmidhuber, Shoshana Zuboff, Max Tegmark
- Yayınlanma Tarihi: 23 Kasım 2019
Silikon Vadisi’nin kalbinde: Machine That Dreams
Google’ın yapay zekâ araştırma projesi “Google Brain”in ilk günlerine içeriden bir bakış sunan bu kısa belgesel, derin öğrenme (deep learning) devriminin nasıl başladığını anlatıyor. Bilim insanlarının, devasa sinir ağları oluşturarak makinelere internetteki milyonlarca videodan “kedi” kavramını kendi kendilerine öğrenmelerini sağladığı o tarihi anlara tanıklık ediyoruz. Yapay zekânın bugünkü yeteneklerinin temelini atan bu heyecan verici süreci, projenin mimarlarından dinlemek oldukça aydınlatıcı.
- Oyuncular: Jeff Dean, Andrew Ng, Greg Corrado
- Yayınlanma Tarihi: 13 Mart 2017
Geleceğin işleri: The Future of Work and Death
Yapay zekâ ve otomasyonun yükselişiyle birlikte, “Gelecekte insanlar ne iş yapacak?” sorusu giderek daha fazla soruluyor. Bu belgesel, tam da bu konuya odaklanarak radikal bir gelecek vizyonu çiziyor. Teknolojinin insan emeğine olan ihtiyacı ortadan kaldırmasıyla, insanlığın “çalışma” ve “ölüm” gibi temel kavramları nasıl yeniden tanımlayabileceğini fütüristler, bilim insanları ve filozoflarla tartışıyor. Evrensel temel gelir gibi konulara da değinen yapım, yapay zekânın getireceği toplumsal dönüşüme hazırlanmamız gerektiğini hatırlatıyor.
- Oyuncular: Ray Kurzweil, Aubrey de Grey, Peter Diamandis
- Yayınlanma Tarihi: 16 Aralık 2016
